Socrates VS Boeddha

In ons relatief korte 'zijn' hebben we toch relatief veel tijd om te 'worden', maar door een verwacht levenspatroon gebruiken we van deze mogelijkheden slechts een fractie. Het leven dat je momenteel ervaart is nu eenmaal ontegenzeggenlijk ingericht op de maatschappij waarvan wij onderdeel zijn. En alhoewel je in een mum van tijd buiten proportie kunt stijgen en dalen, deze maatschappij is een log apparaat, waarbinnen verandering jaren van beweging kost, goed tegen de werkloosheid en het tijdsbestek waarbinnen we onszelf als mensheid wegconcurreren, maar ook vooral gedwee lijden voor het relatieve korte leven van de mens.

Eenmaal ons pad uitgestippeld, wijken we slechts zelden hiervan af. Pas als we van deze weg af worden gereden door iets of iemand anders, gunnen we onszelf een blik naar de overige routes die te nemen zijn, kortere routes, of minder hobbelig. Terwijl we immer gerade aus rijden laten we onszelf niet beletten in een ontplooiing, het worden, vervoeren tot ons lot, hetgeen frictie geeft met al wat is en al wat niet is. 'Ken u zelf', zo stelt de inscriptie boven de tempel van Delphi, waar het beroemde orakel destijds sprak. Deze spreuk is Socrates' lijfspreuk geworden. Socrates wordt hier afgebeeld in een werk van de hand van Jacques-Lous David en weerspiegelt de voorstelling van de dood van Socrates, drinkend uit de gifbeker en weigerend zijn geloof in de mens te weerleggen. Om deze eeuwenoude oneliner op de juiste wijze te kunnen interpreteren en voor ons te kunnen laten werken als zijnde tomtom gedurende onze route, zal ons eerst duidelijk moeten worden wat het is dat aangeduid wordt met 'zelf'.

het Zelf komt overeen met het eigenste zijnde. Het wordt soms gedefinieerd als de essentiële kern van subjecten en objecten, (ook wel eens nominaal de ziel genoemd), die hun individualiteit bepaalt, waarmee ze zich van elkaar weten te onderscheiden als continue uniciteit. Het zelf bestaat dan ook nooit zonder de relatie tot ‘de ander’ of ‘het andere’. Volgens de Boeddha is er geen werkelijk zelf, daar alle dingen veranderlijk en uiteindelijk onbevredigend zijn. De perceptie van 'zelf' is volgens hem een illusie.

Helaas is het onmogelijk orakelen uit de geschiedschrijving bij elkaar aan één tafel te zetten, zodat zij het eerst eens kunnen worden om het daarna aan ons te vertellen. Nee, deze weg moeten wij zelf bewandelen. Ontdekken wie wij zelf zijn, misschien beseffen hoe relatief deze precies is zoals Boeddha het ooit heeft bedoeld, alvorens wij onszelf kunnen leren kennen zoals Socrates het wellicht bedoelde. Deze wegen zijn misschien wel niet zo recht als wij denken en zijn er geen afslagen die je voorbij kunt rijden. Misschien is het apparaat van de maatschappij wel zo log als dat wij deze zelf inrichten en soms heb je de maatschappij niet nodig om te 'worden', slechts een naaste, die andere, die je in staat van lijden stelt en je gelegenheid geeft een rotonde te bereiken.

Kent u uzelf?